JOXEAN AGIRRE

Filigrana batean bezala, hainbat gai txirikordatzen da eleberri sailkaezin honetan barrena: bi gizon eta bi emakumeren arteko maitasun harreman korapilatsu eta jostalariak, norbera ala beste bat izatearen inguruko kontsiderazioak, mundua aldatzeko deliberamendutik haren plazerak dastatzera igaro den belaunaldiaren erradiografia, gainbehera fisikoaren iragarpenak sortzen duen larrimina...

Hainbat gai txirikordatzen dira Agirreren nobela berri honetan, batzuk egilearen narratiban ohikoak direnak (obsesio bihurtzeraino, kasik), eta beste batzuk orain agertzen direnak lehenegoz edo indar handiagoz: talde politiko klandestino baten barrunbeak modu aski fantastikoan kontatuak; norbere itxura eta are izaera ere hartzen duen doblea; desira eta jelosia; emakume ezezagun baten miresteaDonostia eta Venezia artean kokatzen da eleberria, kapitulu laburretan zatitua, narratzaile eta protagonista den gizonezko heldu baten ahotsean laupabost hari aldi berean garatuz, idazlearen marka diren ezaugarriekin: hizkuntza jolasti-dotorea, etengabe irribarrea piztenduen tonu ironikoa, erotismo bizizale eta sentsuala

Parisen gaude, 1920ko hamarkadan. Euskal Herriko baserri batetik heldu eta argazkilari bihurtu den Maria Garrastazuk, Luxenburgo parketik bere eguneroko itzulia ematen ari dela, neskato galdu bat topatuko du, zuberotarrez hitz egiten duen neskatxa bat bere amari deika eta negarrrez, eta honen ama topatu nahian emango dituzte hurrengo egun eta asteak. Bilaketa honetan, besteak beste, Belle Epoque-ko glamourraren bestaldea ezagutuko dugu: ez goi mailako modaren diseinatzaile, modelo eta bezeroak, baizik eta lantoki ilunetan arropa garesti horiek josten aritzen diren jostun apalak.

Gudarien balentriak biltzen eta Loiuko aireportuan jasotako bezeroei kontatzen dizkien taxizaleak, bat-batean, argitaletxe baten enkargua jasoko du liburu bat idazteko; izan ere, Agirrezabal idazle zarauztarra taxistaren emaztearen maitalea zena istripu edo atentatu ilun batean hil berri da, El Lobo espioiaz idazten ari zen nobela erdibidean utzita, eta nor egokiago taxizalea baino, eleberri errealista hori amaitzeko?Bere betiko ezaugarriei sentsualtasuna, metaliteratura, idazketaren dotorezia dohain berriak erantsi dizkie Joxean Agirrek eleberri honetan: hainbat hari aldi berean jorratzea, gure historia hurbileko istorio txundigarrienak aletzea, ironia dosi oparoak banatzea Sasoi betean dagoela erakusten digu horrenbestez, eta bere narraziogintza koska bat estuago eraman.

Literaturarekiko eta emakumeenganako pasioek bat egiten dute eleberri honetako protagonista izengabearengan. Gaztetan hasi eta zahartzaroaren atariraino, maite dituen andreekiko hainbat esperientzia eta amodioaren zenbait zoko-moko azalduko dizkigu, lau ataletan zehar, miresten dituen beste hainbat idazleren imitazioak egi-tearekin batera.

Gaztetan, Deustuko Unibertsitateko ikaslea zela, ikerketa bat egiten ibili zen nobelako protagonista, baserritarrak joan ohi diren diskoteketan ze ohitura zeuden eta horrek maiorazkoak mutilzahar geratzearekin zerikusirik ba ote zuen. Aldi berean, frankismoari kontra egiteko, Erakundean ere sartu zen, harik eta, atxiloaldi batean jasotako pasadaren ondoren, borroka-gogoak joan eta Iparraldera ihes egin zuen arte. Urteak pasata, jubilaziotik gertu dagoen Soziologiako irakasle dibortziatua dela, Alderdiaren gonbidapena jasoko du Lehendakarigai izateko, baina, politikariek falta ohi duten xarma moduko bat aitortzen dioten arren, bere iragana nola edo hala apaindu beharra ere gogorarazten diote. Olgetan-benetan, gai larriak arintasunez eta serioak umorez lantzeko dohain aparta erakusten du Joxean Agirrek, beste behin, irakurlea harritzeko gaitasunarekin batera luma airos eta jostariz daramala Zuberoako dantzalekuetatik Nafarroakoetara, Francoren azken salbuespen-egoeratik gaur egungo politika gatzgabera.

Este libro denuncia los intereses que el PNV ha tejido en torno a la Ertzaintza. Creada en 1937 como instrumento de la soberanía vasca, su posterior refundación, composición, orientación y, sobre todo, su trayectoria represiva la están convirtiendo en algo muy distinto a lo esperado. Con amplia base documental, este ensayo quiere mostrar que la Ertzaintza es una policía de partido del PNV, puesta al servicio del Gobierno de Madrid para combatir la disidencia política. Del libro se desprende que la policía vasca necesita un consenso social mucho mayor del que goza actualmente. La saña no genera justicia, sino odio y desprestigio. Un día, quizás más temprano que tarde, el PNV será desplazado de su poder, tal vez por opciones más soberanistas; entonces la Ertzaintza tendrá que responder de su pasado, salir de esa espiral de cipayismo político y enfrentamiento civil. Y, si quiere perdurar, no deberá reconocer otra fuente de legalidad que la que disponga la ciudadanía vasca en condiciones democráticas.