Karlos Linazasoro, página 2 de 4

Ez du soberako hitzik. Ez dizu emango deskribapen xeherik, argumentu aberatsik, pertsonaien nortasun konplexurik. Motzera jotzen du beti egileak, mamira, muinera; horregatik bihurtu da Karlos Linazasoro genero laburraren egile goren, zorrotz eta emankorrena.Umorearen gama zabala, ironiatik absurdora; gogoeta ustekabekoak, noiz kitzikagarri,noiz sakon pentsatzekoak; mundua hankaz gora jartzen duten burutazioak, zoroak nahiz zuhurrak; sentsibilitate minbera baten aitorpen lotsatiak eta ziri lotsagabeak Horiek guztiak topatuko ditu irakurleak liburu hirukoitz honetan, laburrean beti luze eta oparo.

Karlos Linazasoro (Tolosa, 1962). Bibliotecario de profesión. En euskera, se ha atrevido con casi todos los géneros: literatura infantil y juvenil, cuento, poesía, teatro, aforismo, novela breve... En castellano ha publicado libros de literatura infantil

Arratsaldeko seiak dira, euria zarra-zarra leihoko kristalaren kontra, eta Bizipox zahar egoitzako irakurketa-kluba bere saioa hasteko prest: Javiertxo gidari, eta egoitzako atso-agure kuadrilla gurpilean: Kontxi, Arantza, Rosita, Karmen, Gergori eta Gorgoni, Jesus eta Joxeinazio. Karlos Linazasorok nobelatxo bixi eta bitxi bat eskaintzen digu, umorearen paletako hainbat tonuz margotua: beltza eta txoroa, ironikoa eta algarazkoa, absurdoa eta goxoa. On degizula!

1978ko martxoaren 28a. Gau erdian, T.-tik pasatzen den 6012 zenbakidun merkantzia trenak, errailetatik irten, eta lehergailu bat utzi du trenbidearen erdian: 55 tona azido zianhidriko daramatzan zisterna bat. Ia probintzia osoa desagerrarazteko indarra duen bonba bat. Lehen azterketen arabera, zisternak lehertzeko arrisku handiak ditu. Ezin liteke bertatik milimetro bat ere mugitu. T.-ko presidentearen agindupean, segituan jartzen dira martxan larrialdietarako gizatalde eta protokolo guztiak. Era berean, T.-ko biztanleriak laster jakiten baitu istripuaren berri, beldurra eta psikosia pizten dira herrian, kaos ezin esan ahalako bat. Agintari zein teknikoek lanean diharduten bitartean, T.-ko biztanle askok eta askok, izuak hartaraturik, beren etxeak uzteko erabakia hartzen dute. Egun osoa pasako dute trenbidean lanean, eta ilunabar arte inork ez du jakingo zisternarekin zer gertatuko den.Garaiko giro politiko-sozial nahasi eta izugarriak ere berea jartzen du suspentseko nouvelle txundigarri honetan, pertsonaien arteko harremanak zipristinduz, batzuen makurrak eta besteen elkartasun sentimenduak bistaratuz.Urte haietako fresko ederra.

Hiru egun jitoan igaro ondoren, naufrago jubilatu batzuk uharte apartatu eta jendegabetu ba-tera heldu dira. Hogeita bi gizon-emakume dira, jubilatuak guztiak, oporretara joan direnak. -Eta orain zer egingo dugu? -galdetu zuen agure batek, hodeiertz neurtezinari begira. Hitz haiek entzutean, bi emakume zahar negarrez hasi ziren. -Non gaude? Zer gara? Nondik gatoz? Nork jasoko gaitu? Zer gertatuko da gure seme-alabekin? Elkarteko lehendakariak, hemendik aurrera Bat izango den horrexek, emakume negartiei palpar luzea ferekatu, eta ondoren esan zuen: -Bukatu dira pitokeriak! Antolatu beharra daukagu. Zenbat gara, ea, ikus dezagun: hogeita bi. Guztiak gaude eta! Ongi ba: hemendik aurrera, antolakuntza militarra. Utikan izenak. Gutako bakoitzak zenbaki bat izango du. Ni, adibidez, Bat izango naiz. Noski, eder-ederra zarelako zu... -Ez! Lehendakaria naizelako! Eta konforme ez dagoenak ospa egitea du. -Esango didazu nola... -Ongi, zu, Bi; zu, Hiru... Eta horrela, gauden ordenari jarraituz, Hogeita bi arte. -Eta norbait hiltzen bada, zenbakiak bere hartan mantendu edo egokitu egiten dira?

T.ko udalbatza eratzen den egun berean, alkate eta zinegotzi berriak beren karguarenzina egiten ari direla, horra non hartzen duen plaza giza aldra anomiko bezain arriskutsuak. Armaturik datoz, haserre datoz. Zer nahi dute? Ez dakigu, baina bahiturik daukate udaletxea, eta haren barnekoak oro.Abiapuntu horretatik, eleberri zoro edo zoragarri bat eraiki du Karlos Linazasorok, zeru-lurrak batuz eta direnak eta ez direnak elkarrekin nahastuz, ironiatik absurdorainoko koloreekin marraztuz gizakiari eta gizarteari buruzko ipuin edo parabgola edo dela delako sailkaezin bezain gomendagarri hau.

Musua eternoa da. Apenas irauten duen, eta hortxe nago berriro eskaka, orori ixkintxo eginda. Zureak dira eternoenak, kuttun, gau eta egun, edo lorategiko zeruan. Zureak, noiz eta nola, beti, hegaka edo azpi-azpitik ezpainetara. Esan, eta hementxe nago, istantean, bapo-bapo begira, noiz jasoko dudan betikotasun hori, pott, hain eztiz paregabea. Zureak, eternoenak. Eta izan dadila laster.

Gizartea hankaz gora jartzea bada gizarteari azpildurak ikusteko modu bat. Eta hankaz gora jartze hori umorez egiten bada, umore beltzez, hor daukagu Karlos Linazasororen ipuingintzaren gakoa. Hizkuntzaren eta komunikazioaren gaineko hausnarketa ezkorra ezkutatzen da kontakizun hauen azpian. Glosolaliak eta beste ipuin-bilduma honek badu senide zaharragorik: Zer gerta ere izan zen aurrenekoa; gero etorri ziren Ez balego beste mundurik, Ipuin errotikoak/i eta Itoko dira berriak. Aurrera doa autorea hain maite duen absurduaren labirintoan.

Sua, Lurra, Airea eta Ura: hauexek dira Grezia zaharreko lau oinarriak, mundua azaltzeko erabiltzen zituzten lau elementuak. Kosmosean bizi ziren gauza guztiak lau elementu hauen bidez uler zitezkeen[...]Ez zintuzket ikaratu nahi kontu hauekin, gazte, are gutxiago aspertu, eta oraintxe bertan esango dizut, beraz,liburu hau ez dela filosofiazko liburu bat, ez eta entsegu aspergarri astun bat ere; ez. Liburu hau, zerbait izatez gerotan, jolas-liburu bat da, poemez eta esaldi umoretsuz eta antzerkiz eta hitz eta burutazio bitxiz betetako kutxa edo gordailu bat, zure hatzek ireki zain dagoena. Liburuan azaltzen den guztia, hori bai, lau elementu horien jiran kiribiltzen da; idazten den guztiak zerikusi zuzena (edo ez) du lau elementuekin; eurak dira gai, jomuga, helburu, aitzakia, jolastoki, hausnar-gai, poema gehienen arrazoi eta antzerkitxo eta gainerakoen pertsonaia nagusi. Nolabait esatearren, liburua barru-barrutik josten duen hari fin ez hain ikusezina.

Literatura Hiztegi Tekniko Laburra idatzi du Karlos Linazasorok. Idazlan jantzi eta akademikoa, urteetako lanaren emaitza, literatura genero nagusien berri xehea ematen duena, ordena alfabetikoan, Adagiotik Zientzi Fikziora, berezitasun guztiz partikular batekin: definizio bakoitzaren ondoren, egileak berak sortutako adibideak datoz beti, apaingarri baino gehiago, obraren benetako mamia eskainiz.Idazle oparo, trebe eta malgu baten orain arteko lan gorentzat jo dezakegu hau: Linazasororen gustuko gaiak eta obsesioak aurkituko ditu irakurleak bertan, umore fin batzuetan ironiko besteetan absurdoa, argumentuetarako asmamen izugarria, amodiorako isuri diskretua, munduan arrotz sentitzearen kontzientzia, errealitatea azpikoz gora jartzeko joera eta sormena salbazio-oholtzat aldarrikatzea, guztiok itoko gaituen naufragioaren zain.

1000 aforismo ondu ditu Karlos Linazasorok liburu honetarako. Genero berezia da aforismoa: itxuraz sinple, baina ondo egiteko trebetasun aparta behar duena, tolosarrak erakusten duena bezalakoa. Gogoeta txundigarriak, poesia printzak, mikroipuinak, adar jotzeak, paradoxak eta bestelakoak aurkituko ditugu pasarte laburrotan, guztiak ere egileak ohi duen zorroztasunez eta ironiaz landuak.

Heriotzaren aurrean, ez zen alderdikoia. Zenbat hautista gure herrian! Asperdura da Ongizate Gizartearen mailarik jasoena. Nik sinesten dut, baina ez dakit zein Ministeriotan.Borreroak dioena: Horrek ere lehengo sokatik burua. Haragia tristea da, oi, eta lapurtu dizkidate liburu guztiak. (Linazasoro liburuzainak, Mallarme gogoan) Mutikoak eta haurrak lehenik!, oihu egin zale zen pederasta.

Heriotzaren presentzia desgaraikoak eteten du behin eta berriro kontakizun honetako pro-tagonistaren egunerokoa. Badirudi protagonistak, bere nobela autobiografikoa idazteko lan-utzialdian dagoen liburuzainak, zera gogorarazi nahi diola irakurleari: heriotzak gure bizitzan agertzeko hitzordurik eskatu beharrik ez duela. Alabaina, balbeak edo herioak sortzen dituen eragozpen eta nekeei umoreaz eta ironiaz aurre egiten die K. idazleak. Eta, horrenbestez, heriotzak uzten duen ezintasun arimazkoari poesia eta umorea eransten ere jakin du Karlos Linazasorok kontakizun hilerrikoi honetan, aforismoen bidezidorrari jarraituz: Balbea, sarri, orpoetan eramaten den zerbait da; Suizidek lur hartzeko lekua aukeratzen dute; Fenix hegaztiak errausketa-etxe bat ipini du; Mantisaren erlijioa ikasi nahiko luke gizaki batek baino gehiagok; Zentauroak, dudarik gabe, ez lituzke bere gura-soak ezagutu nahiko.

Franti era un hombrecillo pequeño y muy generoso. Y siempre estaba de buen humor. Franti iba a gusto a trabajar, porque era muy trabajador, el mejor funcionario de Matteomiglia. Franti, a pesar de tener edad para ello, no quería jubilarse.

Ipuin luzea?, nobela laburra? Dena delako "zer" honetako pertsonaiek eztabaida absurduetan sartzeko duten joera gaixo berberean eror gaitezke auzi hori garbitzeko unean. Kontakizun eder umoretsua bada behintzat, irakurleak irribarrez hartu eta ezin utziko duena bukatzen duen arte. Algara txikirik ere egingo du tarteka, autorearen taxu bereko liburuak irakurri dituztenek ongi dakiten bezala. %3Cbr /%3E %3Cbr /%3E Aprobetxatu beharko du irakurleak, ordea, irakurketaren ordu gutxi horiek irribarre eta algaretarako, azken puntuarekin batera izoztu dakioke-eta barre murritza, hemen -ipuin luzea izan edo nobela laburra izan-, alegia mingots ezkorra ezkutatzen baita gizakiari eta gizarteari buruzkoa.

Jatetxera etorri aurretik, gaur goizean, predictor-aren froga egin dut. Positibo eman du. Hau da, haurdun nago. Oraindik neuk bakarrik dakit. Ospakizuna aprobetxatu nahi nuke berri ona adierazteko, baina ez dakit une egokia edo behar diren hitzak aurkituko ote ditudan. Mattin seko geldituko da sustoarekin, eta aiton-amonei igoal ematen die bihotzekoak. Gaur duela hogeita sei urte ni babarruntxo bat, lekatxo bat, arroz aletxo bat nintzen amatxoren sabel barruan, eta orain neu naiz sabelean bizi-hazitxo bat daramadana. Lehen barnean egon nintzen eta orain kanpoan nago. Lehen hazi izan nintzen eta orain lur naiz. Zer ote da ama izatea! Zer ote da zure barnean gizaki bat haztea! Eta zer sentituko ote du arroz aletxo horrek zure barruan hazten eta osatzen doan bitartean!