Xesús Alonso Montero

Fálase neste libro de intelectuais galegos que reflexionaron en Galicia desde o marxismo, algúns deles investigados por primeira vez, e fálase de homes e mulleres que, antes e despois da Guerra Civil, protagonizaron accions -heroicas algunhas- contra as malfeituras da sociedade desde postulados e inquedanzas comunistas. Tamen nestes capitulos hai achegas novas. Nunhas e noutras paxinas, como e habitual na pedagoxia literaria do profesor Alonso Montero, aducense e ofrecense textos reveladores case descoñecidos, ademais dun documento inedito extraordinariamente significativo, a "acta" orixinal da Iª Asemblea de intelectuais do PCG (marzo de 1977).Fálase neste libro de intelectuais galegos que reflexionaron en Galicia desde o marxismo, algúns deles investigados por primeira vez, e fálase de homes e mulleres que, antes e despois da Guerra Civil, protagonizaron accions -heroicas algunhas- contra as malfeituras da sociedade desde postulados e inquedanzas comunistas. Tamen nestes capitulos hai achegas novas. Nunhas e noutras paxinas, como e habitual na pedagoxia literaria do profesor Alonso Montero, aducense e ofrecense textos reveladores case descoñecidos, ademais dun documento inedito extraordinariamente significativo, a "acta" orixinal da Iª Asemblea de intelectuais do PCG (marzo de 1977).

Un volume singular e ata o de agora inédito da obra de María Victoria Moreno publicado pola Editorial Galaxia en colaboración co Consorcio de Santiago.Este novo libro ten como protagonista a faceta filoloxica, lectora e investigadora de Maria Victoria Moreno, e esta presidido por Danza da lua en Santiago . Suxerencias para unha aproximacion a Federico Garcia Lorca, poeta galegoo, un estudo publicado orixinalmente no ano 1985 na revista madrileña de estudos galegos Madrygal. O volume inclue tamen os Seis poemas galegos de Federico Garcia Lorca, un anexo con comentarios de Maria Victoria Moreno a Cantiga do neno da tendao e un minucioso estudo introdutorio da man do academico e profesor Xesus Alonso Montero, que se situa xa como unha referencia no estudo da escrita de Maria Victoria Moreno.

A dimensión humana e mais o legado literario de Manuel Lueiro Rey (1916-1990) son, realmente, os que constrúen e dotan de sentido cabal este volume. A través daquelas persoas que o trataron en vida, daqueles estudosos da sua producion humanistica ou, simplemente, de quen ainda se sente preto del, Manuel Lueiro Rey. A liberdade ferida pretende actualizar e por ao dia, tanto para as xeracions mais novas coma para os seus coetaneos ainda felizmente entre nos, a traxectoria biografica do autor de Fornelos de Montes que escolleu Pontevedra para traballar e O Grove para vivir, sen esquecer o pouso humano que deixou en tantas persoas, o seu pensamento politico e, xaora, a sua extensa, e ainda hoxe pouco divulgada, producion prosistica, poetica ou ensaistica. Para esta abordaxe, o libro convocou persoas de diversas xeracions e sensibilidades distintas que participaron nel con entusiasmo, sempre converxendo no respecto e admiracion que a figura, a obra ou o legado de Lueiro suscitou neles. Velaqui, en suma, unha homenaxe literaria, dalgun xeito tamen civica, ao autor d'O sol na crista do galo, de quen se rescatan, asemade, textos literarios ineditos ou escasamente coñecidos da sua autoria, alen dun abondoso corpus fotografico e documental nunca antes publicado.A dimensión humana e mais o legado literario de Manuel Lueiro Rey (1916-1990) son, realmente, os que constrúen e dotan de sentido cabal este volume. A través daquelas persoas que o trataron en vida, daqueles estudosos da sua producion humanistica ou, simplemente, de quen ainda se sente preto del, Manuel Lueiro Rey. A liberdade ferida pretende actualizar e por ao dia, tanto para as xeracions mais novas coma para os seus coetaneos ainda felizmente entre nos, a traxectoria biografica do autor de Fornelos de Montes que escolleu Pontevedra para traballar e O Grove para vivir, sen esquecer o pouso humano que deixou en tantas persoas, o seu pensamento politico e, xaora, a sua extensa, e ainda hoxe pouco divulgada, producion prosistica, poetica ou ensaistica. Para esta abordaxe, o libro convocou persoas de diversas xeracions e sensibilidades distintas que participaron nel con entusiasmo, sempre converxendo no respecto e admiracion que a figura, a obra ou o legado de Lueiro suscitou neles. Velaqui, en suma, unha homenaxe literaria, dalgun xeito tamen civica, ao autor d'O sol na crista do galo, de quen se rescatan, asemade, textos literarios ineditos ou escasamente coñecidos da sua autoria, alen dun abondoso corpus fotografico e documental nunca antes publicado.

O profesor Xesús Alonso Montero recolle neste volume 38 traballos que publicou, entre 1962 e 1980, en revistas extragalegas, algunha tan importante e tan eficaz, para a concienciación democrática e progresista de España, como Triunfo (Madrid). Son quince os textos seus aparecidos no semanario que capitaneaba a mente lúcida de Eduardo Haro Tecglen, catro deles moi extensos. Boa parte dos traballos, nesta e noutras revistas, son anteriores á morte de Franco (novembro de 1975), o que quere dicir que foron escritos para seren publicados dentro das coordenadas censorias do franquismo, se ben do tardofranquismo. Outra parte son posteriores á morte de Franco. Deles, os publicados entre novembro de 1975 e abril de 1977 (legalización do Partido Comunista), aínda esixían do autor un autocontrol expresivo non pequeno. En palabras de Xesús Alonso Montero: "Téñase en conta que eu non escribía como un liberal de dereitas ou de centro; eu escribía desde postulados esquerdistas, ás veces decididamente marxistas, falase do problema da lingua, da socioloxía da literatura ou dos escritores rebeldes que nunca oíron a chamada da revolución. Os escritores galegos que eu explicaba ós 'lletraferits' de fóra de Galicia eran escritores que estaban coa causa da esquerda, entre eles, Viqueira, Celso Emilio Ferreiro, Luis Seoane, Lorenzo Varela e Neira Vilas. Explicándoos, promocionábaos fóra das nosas fronteiras, consciente sempre de que unha boa parte dos lectores extragalegos tiñan unha idea máis ou menos 'idílica' e 'folclórica' da nosa literatura. A esta causa, a de facer ver que existían nas Letras en galego importantes páxinas cuestionadoras, dediquei unha boa parte do meu traballo intelectual, sobre todo como conferenciante en Madrid, Barcelona, Salamanca, Paris (1967) e mais Buenos Aires e Montevideo (1969). Todo antes da morte de Franco."

Con motivo do Día das Letras Galegas dedicado a Ramón Piñeiro, Editorial Galaxia publica este libro no que o profesor Xesús Alonso Montero fai un percorrido pola vida e a obra do escritor, realizando un retrato moral e intelectual do autor de Filosofía da saudade. Segundo Xesús Alonso Montero, Ramón Piñeiro non só logrou continuar o proxecto tronzado en 1936 senón reinventar a cultura galega. O autor salienta o papel do intelectual galeguista como promotor da recuperación da cultura galega en plena ditadura franquista, nun momento en que as Letras en lingua galega, na Galicia franquista, eran irrelevantes, case inexistentes, e o uso social do vello idioma do país faría pensar que ese idioma só había producir, no futuro, unha literatura subalterna, "dialectal" e folclórica. Nese marco tan precario, cando non hostil, xorde o proxecto cultural que Alonso Montero describe pormenorizadamente en Ramón Piñeiro ou a reinvención da cultura galega. Desde o período anterior á Guerra Civil ata o seu papel como director literario de Editorial Galaxia, pasando polos anos de cárcere, a súa relación coa mocidade e a polémica con Luís Seoane, o libro é unha biografía intelectual de Piñeiro e un fresco do panorama cultural da época.

A vida e a obra de Rosalía de Castro están presentes, desde hai case medio século, nos traballos e nos días de Xesús Alonso Montero: no profesor, no conferenciante, no investigador, no comentarista, no divulgador, no editor de textos, no antólogo… Na presente colectánea hai páxinas que ilustran moi ben este compromiso intelectual, compromiso que, ás veces, ten un certo matiz de militancia. “Páxinas sobre Rosalía de Castro (1957-2004)” é un corpus de traballos que se centran na recepción do nome e da obra de Rosalía desde 1875 (Lamas Carvajal) a hoxe mesmo. Protagonizan os catorce capitulos do volume, editores, apoloxistas, tradutores… pero tamén os silencios e as reticencias que tales ou cales textos de Rosalía teñen suscitado, especialmente nun ano bélico, o 1937, centenario da escritora. É un longo e variado corpus de xuízos, enfoques e actitudes: Emilia Pardo Bazán, Valle-Inclán, Valera, Curros, José Martí, Azorín, Juan Ramón, Luis Cernuda, Griswold Morley, A.M. Morris, Dantín Cereceda, Celestino Fernández de la Vega, Novoneyra, Rafael Lapesa…, a colectánea tamén acolle pronunciamentos críticos do propio Alonso Montero sobre aspectos tan importantes como “a demisión (literaria) de Rosalía en 1881” ou o seu punto de vista sobre o opresor foráneo nalgúns poemas da escritora. A colectánea é rica en textos inéditos, cartas sobre todo, que ilustran algúns dos capítulos (Dámaso Alonso, Rof Carballo…). Capítulos hai que conteñen en apéndice textos sobre Rosalía case descoñecidos.

Este libro, coordinado por Xesús Alonso Montero e Miro Villar, recolle as conferencias e a maioría das comunicacións proferidas durante as xornadas sobre Guerra Civil e Literatura Galega que se celebraron en decembro de 1999 patrocinadas polo Consello da Cultura Galega. Publícanse aos 70 do inicio da Guerra Civil, acontecemento que tanto influíu, para mal, na evolución das Letras Galegas. Inicia o volume o traballo de Xesús Alonso Montero "Presenza da lingua galega nos libros de lectura, na escola primaria, nos primeiros anos do Franquismo"; e seguen os de Gonzalo Bouza-Brey Villar ("Luis Bouza-Brey. Un poeta en San Simón"), Concepción Delgado ("A recuperación poética na posguerra. Celestino Luís Crespo: Brétemas mariñas), Xosé Gregorio Ferreiro Fente ("Valentín Paz Andrade: poemas escritos na guerra"), Xosé Ramón Freixeiro ("A poesía bélica de Noriega Varela e tres poemas apócrifos"), Inmaculada López Silva ("A Guerra Civil: mundo posíbel e memoria histórica na narrativa actual"), Xosé Manuel Maceira ("Leandro Carré Brandariz. Dramático final dunha saga"), Xulia Marqués Valea ("O 25 de xullo no xornal El Compostelano), Olga Novo ("O grande Grou"), Armando Requeixo ("Anibal Otero: narrador, poeta e colector de romances durante a Guerra Civil"), Claudio Rguez. Fer ("Literatura Galega na Guerra Civil. Estados da cuestión"), Teresa Seara ("As musas francófilas: poetisas galegas no período da Guerra Civil"), Lois Vázquez Fdez. ("Dous poetas galegos (mercedarios), vítimas da Guerra Civil en Madrid"), Miro Villar ("Acender o rancor contra dos déspotas. O antifranquismo na poesía de Xervasio Paz Lestón"), Xesús Redondo Abuín ("Confeso que son subxectivo"), Borobó ("Ante os Comi

Na vella pugna entre defensores e detractores (ou perseguidores) do galego como lingua funcional culta, a Batalla de Montevideo é o capítulo máis rico, máis interesante e máis aleccionador. Librada no marco da VIIIª Conferencia Xeral da UNESCO (1954), celebrada na capital uruguaia datas, foi promovida polos grupos galeguistas do exilio interior (con Ramon Piñeiro como ideologo e estratega) e os do exilio exterior (co compromiso e entusiasmo, en Buenos Aires, de Rodolfo Prada), a raiz da presentacion dunha Denuncia en tres idiomas (galego, frances, ingles), na que poñian en coñecemento das delegacions de case cen paises que actividades culturais en lingua galega eran prohibidas daquela, recibida con desconcerto abraiado por Manuel Fraga Iribarne, daquela secretario da delgacion española. O presente volume ofrece en facsimile a Denuncia trilingue (unha alfaia da bibliografia galega) e outros textos, ademais de reproducir paxinas sobre a cuestion hoxe moi pouco coñecidas; un corpus textual e documental esencial e indispensable para coñece-la conflictividade politica e cultural que suscitaba o idioma galego, nun tempo de miseria -hai cincuenta anos- que urxia examinar e valorar.Na vella pugna entre defensores e detractores (ou perseguidores) do galego como lingua funcional culta, a Batalla de Montevideo é o capítulo máis rico, máis interesante e máis aleccionador. Librada no marco da VIIIª Conferencia Xeral da UNESCO (1954), celebrada na capital uruguaia datas, foi promovida polos grupos galeguistas do exilio interior (con Ramon Piñeiro como ideologo e estratega) e os do exilio exterior (co compromiso e entusiasmo, en Buenos Aires, de Rodolfo Prada), a raiz da presentacion dunha Denuncia en tres idiomas (galego, frances, ingles), na que poñian en coñecemento das delegacions de case cen paises que actividades culturais en lingua galega eran prohibidas daquela, recibida con desconcerto abraiado por Manuel Fraga Iribarne, daquela secretario da delgacion española. O presente volume ofrece en facsimile a Denuncia trilingue (unha alfaia da bibliografia galega) e outros textos, ademais de reproducir paxinas sobre a cuestion hoxe moi pouco coñecidas; un corpus textual e documental esencial e indispensable para coñece-la conflictividade politica e cultural que suscitaba o idioma galego, nun tempo de miseria -hai cincuenta anos- que urxia examinar e valorar.