Joxerra Garzia

Bertsolaritzak une erabakiorra bizi du. Alde batetik, ezin zaio arrakasta ukatu; eta bestetik, inoiz baino zalantza gehiago sortu dira gaur egungo bere funtzioari buruz. Gizarte tradizional batetik moderno baterako jauziak bertsolaritzaren doitzea eta eraberritzea dakar nahitaez. Ispilu horren aurrean jarri du Joxerra Garziak Jon Sarasua, elkarrizketa mamitsu bezain atsegin honetan.

Itsasoan euria, egurra basoan, egunez ilargia eta gizonezkoen titiak aipatzen dira euskal esaera zaharretan alferrikako gauzen adibide eta eredutzat. Joan deneko hiru urteotan (2000-2003) Euskadi Irratiko Goizean Behin saioan ostiralero hitzalditxo bat egiten aritu naizelarik, sarritan eraso izan dit nire jarduna alferrikako omen diren lau gauza horietako edozein baino ere alferrikakoagoa zelako irudipen ez batere erosoak. Baina alferrikakoen dirudien zerak ere izan ohi du bere onuratxoa, eta esperantza horrek ematen dizu kemena, hala ere jardunean jarduteko, itsasoan euri izateko. Euria, izan ere, itsasoan ari duelarik, mesede gerta lekioke irla txiki batean naufrago dagoenari. Eta nago gure herri honetan irla bakarti gehiegi ez ote dagoen, eta alferrikako euria zinez estimatuko duen naufrago ez gutxiago. Ehun eta berrogeita hamarren bat hitzalditxo egin nituen guztira, eta horietarik heren bat jaso ditugu liburu honetara. Gehiegi, hala ere, bakoitzean iritzi bana agertuko dela uste izateko: ez dago axolako hainbeste gai, eta, balego ere, nik ez dut hainbeste iritzi. Bakoitza bere zoroak bizi du, eta nirea argi asko agertzen da, behin eta berriz, testu hauetan. Herri izan nahi eta ezin duen herriko herritar izan nahi eta ezin duen baten zoroa, alegia.

«Ikasle zein irakasle, ibili naizen leku guztiek utzi didate beren arrastoa. Arrasto horietako batzuk hezur muinetan sartuta daramatzat, noiz isil noiz kurrinka, aldian aldiko aldartearen arabera. Beste batzuk axalagoak dira. Badira kontu barregarriak eta badira negargarriak ere, eta ez da beti erraza izaten batzuk eta besteak bereizten. Ez dut inortxo ere leziatu nahi liburu honen bidez. Hezkuntza -oraingoa zein garai batekoa- kezka biziz bizi duen maisu baten aitorpena besterik ez da, funtsean, liburua. Liburu honetan aurkituko duzuna ez da, beraz, Mundua, nik neure diskursoaz eraiki dudan mundutxoa baizik. Eta, nire mundutxo horretan sartzen bazara, hor ezagutuko dituzu nire ametsak eta lainezak, damuak eta mamuak, merituak eta delituak, ikarak eta ostikadak… Curriculum seriorik ez, Kurrin-kurruna baizik». Joxerra Garzia

Begi-ninia ere kabituko ez litzatekeen zirrikitutik kabitzen zaio begirada Joxerra Garziari.«Emaidazue zirrikitu bat, eta ikusten dudanaren berri emango dizuet», hala esaten duela ematen du autoreak liburu honetan. Eta ikusten duenaren berri gezi itxurako pentsamenduen bidez ematen digu, jomuga jotakoan irakurleoi dardar doi bat eragitera iristen direnak. Kanoiek-eta jomuga suntsitzea dute xede. Geziok, berriz, azkura eragitea baino ez. Berak azkura sentitzen duelako jaurtitzen du gezilariak gezia, jomugan duenari azkura hori txertatu beste asmorik gabe. Jomugan dituenen jomuga izatea baitu gezilariak amets. Hargatik jaurtitzen ditu gezi egonean doazenok.

Gaur egun ez dago lanbiderik, noiz edo noiz jendaurrean hitz egitera behartzen ez gaituenik. Lanetik kanpo ere, asko eta askotarikoak dira egokitzen zaizkigun komunikazio egoerak: dela prentsaurreko bat eman behar dugula, edo eskualdeko aldizkarirako artikulu bat idatzi, edo gurasoen batzarra gidatu, edo lagun baten ezkontzan hitz batzuk esan... Komunikazio egoera horietako edozeini aurre egiteko prozedura jakin bat proposatzen dizut hemen: zer egin behar duzun eta zer ez, nondik hasi eta nola jarraitu, nola antolatu, zeri arreta eman eta zeri ez... Aurren-aurrena, testu egoki-indartsuak sortzeko moduak lantzen dira liburuan; gero, ahotsari eta gorputzari dagozkion alderdiak. Den-dena, ordea, prozedura bakar baten ikuspegitik. Komunikazioaren oinarrizko mapa halako bat izan nahi luke liburu honek. Alde horretatik, uste dut ondo etorriko zaizula komunikazioaren lurraldean zeure kaxa egin beharko duzun amaigabeko bidean orientazioa gal ez dezazun. Ez dizut beraz formula magikorik eskaintzen. Lana latz egitea, horixe da komunikazioan trebatzeko formula bakarra. Zorionez, ordea, komunikazio kontuetan ezin bereizizkoak dira lana eta plazerra. Komunikazioaz gozatzea da komunikazioa lantzeko modu bakarra. Komunikazioaz gozatzeko, aldiz, komunikazioa landu beste biderik ez dago.