Xosé María Álvarez Blázquez

Premio Eduardo Pondal do Centro Galego de Buenos Aires en 1954, foi publicado en 1976 por Edicións Castrelos. A tensión emocional do poemario de Xosé María Álvarez Blázquez abala, en suxestiva figura de contrastes, entre a afirmación do equilibrio e a creba dolorida e grave. A carón da promesa e engaiolamento do amor, a vivencia da plenitude en tempos de infancia e a dor pola perda do estado paradisíaco, flúe tamén a carraxe de significado ético e ideolóxico. Un dos libros fundamentais do escritor homenaxeado no Día das Letras Galegas de 2008.

ESTE LIBRO RECOLLE recolle texto de Roseira do teu mencer, o poemario que Xosé María Álvarez Blázquez dedicou en 1950 a súa primeira filla, Colorín, con motivo do seu primeiro aniversario. Cantiga de berce, canción de roda, xogo paralelístico, autenticidade popular latexan en cada sílaba destes poemas escritos por un pai deslumbrado e namorado pola graza da filla e sobrecollido polo feito sorprendente de que el mesmo é -en parte- o autor deste milagre, o creador da vida… Versos pequenos que son para cantar e bailar: a nena chora perseguida polas galiñas; cantaban para a nena a cotovía, o merlo e o reiseñor; o pai escorrenta a chuvia, a néboa, o vento e o arco da vella… Ao texto do poemario, fermosamente ilustrado por Manuel Uhía, engadíuselle un epílogo biográfico e fotográfico sobre o autor, preparado por Darío Xohán Cabana, ademais dunha completa cronoloxía sobre don Xosé María. Un libro indispensable para que os escolares coñezan e lean ao autor homenaxeado no Día das Letras Galegas 2008.

Esta edición d´ A cidade e os días, publicada por Xerais en colaboración co concello de Vigo, rescata para a lingua galega o calendario histórico de Vigo, desenvolto por Xosé María Álvarez Blázquez ao longo de 1959 nas páxinas de Faro de Vigo e publicado,

Esta é a edición facsímile onde se recollen en dous tomos esta Escolma de poesía galega, publicada por vez primeira o volume I en 1952 e no 1959 o volume II. Na Escolma de poesía galega I. Escola medieval galego-portuguesa, Álvarez Blázquez reúne poemas dun gran número de trobadores medievais acompañados de breves anotacións biográficas e lúcidos apuntamentos críticos. En 1975 publica na súa editorial Castrelos unha versión revisada e ampliada desta antoloxía: Escolma da poesía medieval (1198-1354). A esta frutífera etapa da lírica galega Álvarez Blázquez dedica moitas páxinas cheas de sabedoría e perspicacia, entre as que é preciso salientar o estudo Martín Códax. Cantor del mar de Vigo (1962), obra pola que recibe o premio Álvarez García de 1958, convocado pola Asociación da Prensa de Vigo. A Escolma de poesía galega II. A poesía dos séculos XIV a XIX consta de cinco apartados: "Os derradeiros trovadores (1354-1491)", "Cantigas paralelísticas e vilancetes anónimos (séculos XV e XVI)", "Os vilancicos de Nadal e Reis (séculos XVII a XX)", "Poesía anónima de circunstanzas (séculos XV a XIX)" e "Os poetas académicos (séculos XVI a XIX)". A maioría dos textos pertencentes aos denominados Séculos Escuros son descubertos por Álvarez Blázquez, a quen tamén lle corresponde o mérito de difundir outros de difícil acceso. Agudos comentarios acompañan os textos escolmados. A busca e a sistematización de textos literarios deste amplo período temporal —que Álvarez Blázquez denomina "as fontes"— é unha tarefa constante ao longo da súa vida.

Publícase neste volume toda a narrativa breve escrita en galego por Xosé María Álvarez Blázquez. Dous libros de contos: Os ruíns, narracións que datan do ano 1935, case no punto do estoupido da Guerra Civil, e A pega rabilonga e outras historias de tesouros, que viu a luz en 1971 en Edicións Castrelos. Estas narracións comparten, malia os anos que as separan, riqueza descritiva, viveza nos diálogos, humor sutil e unha querenza do autor polos personaxes humildes e perdedores fronte á crítica aberta aos insensibles e aos poderosos.

Este libro de poesía foi escrito ó longo dos anos 1949-1950, e publicado por primeira vez no ano 1950. Trátase dun conxunto de poemas que o autor lle dedicou á súa prímeira filla cando era pequeniña. Toda a temática dos poemas xira ó redor da relación dos país-adultos coa filla-nena que pouco a pouco vai descubríndo o mundo. Versos nacidos de sinxelas experiencias cotiás, que Xosé Mª Álvarez Cáccamo, fillo do autor, conta así: Por iso o libro, que ao principio tampouco non tiña nome, chamouse Roseira do teu mencer. O mencer de Colorín, os seus prímeiros días e meses de luz, está relatado aquí en versos pequenos que son para cantar. Sentiremos como chora a pobre nena perseguida polas galiñas e como vai procurar acougo no colo do pai. Pero logo, nunha mañá preciosa de sol, saen os tres felices ao campo para apañar flores e os caracois póñenlle un camiño de seda a Colorín para que pise entre as herbas sen mancar os pés (...). O pai escorrentaba as cousas grandes que lle puñan medo a Colorín: a chuvia, a neve, o vento, o arco da vella. E logo baixaban os dous á praia, que quedara limpa de sombras e branca coma azucre, a facer casas de cunchas (...). Estas e outras aventuras de Colorín canta don Xosé Mª Álvarez Blázquez, o pai dela e meu, na Roseira do teu mencer. No libro tamén se recollen seis poemas que non pertencen a Roseira do teu mencer pero merecedores de estar nesta obra.

Reprodución facsimilar dun caderno autógrafo de Xosé María Álvarez Blázquez, a quen vai adicado o Día das Letras Galegas do ano 2008. Este documento fai o número oito dunha serie de cadernos conservados no arquivo da familia Álvarez-Cáccamo e recolle poesías orixinais e traducións, algunhas delas inéditas, datadas entre 1934 e 1939.

Unha mañá do mes de maio de hai moitos anos coouse por debaixo da porta un airiño que recendía a rosas. O ar, que viña cantando, traía no colo unha nena acabada de nacer, a filla de María Luísa e mais de Xosé María, o seu home, e o escritor ao que se lle dedicou o Día das Letras Galegas en 2008. Tanta graza lles fixeron aos pais, as cores da cara da meniña: o louro do cabelo, o azul intenso dos ollos, por non falar daquelas fazulas vermellas, que lle puxeron de nome Colorín. Alén diso, Xosé María escribiu unha serie de poemas para ela, que OQO Editora acaba de publicar nunha edición moi especial, con ilustracións da filla do poeta, a artista Berta Cáccamo. O que ben che quer, confórmano por unha parte, algunhas desas composicións que o autor escribira para a súa filla Colorín e que ficaran inéditas, xunto con outros poemas, xa incluídos por Álvarez Blázquez no seu poemario Roseira do teu mencer. Con este volume, Berta Cáccamo homenaxea o labor poético do seu pai, por medio do seu imaxinario plástico, con creacións en acuarela, abstraccións en trazos delicados. Deste xeito, a artista viguesa que pon ao servizo da palabra poética, as cores do seu pincel, ofrécenos neste volume unha obra depurada e suxestiva, sinxela mais cunha gran forza expresiva. Pola súa banda, o poeta Xosé María Álvarez Cáccamo, outro dos fillos do autor das Letras Galegas 2008, agasállanos cun prólogo que nos introduce no universo poético de rimas e xogos, que celebran o nacemento da vida.

Poesía galega completa recolle toda a obra poética en galego de Xosé Mª Álvarez Blázquez, tanto os seus cinco poemarios, Poemas de ti e de min (1949), escrito co seu irmán Emilio; Roseira do teu mencer (1950, Xerais 1992, 2008), Romance do pescador peleriño (1954); Cancioneiro de Monfero (s. XIII) (1953), e Canle segredo (1954), como poemas ineditos da edicion anterior de Xerais de 1987 e outros moitos que ate o de agora nunca sairon a luz, nunha coidadosa edicion preparada por Xavier Rodriguez Baixeras. Membro da xeracion de 1936, truncada pola guerra civil, a fonte mais autentica e profunda da lirica de Alvarez Blazquez e a poesia popular. Ainda que, como di Baixeras no estudo introdutorio, ''o primeiro que cabe destacar da sua poesia e a diversidade, pois toda ela obedece a duas actitudes moi diferentes; por unha banda, a adhesion a unha liña neopopular e de tradicion imaxinista, e, por outra, a dunha expresion intimista e, finalmente, social''. Tratase dunha voz que non se limita a acomodarse nun mesmo tipo de poema, senon que procura sempre unha maneira nova.Poesía galega completa recolle toda a obra poética en galego de Xosé Mª Álvarez Blázquez, tanto os seus cinco poemarios, Poemas de ti e de min (1949), escrito co seu irmán Emilio; Roseira do teu mencer (1950, Xerais 1992, 2008), Romance do pescador peleriño (1954); Cancioneiro de Monfero (s. XIII) (1953), e Canle segredo (1954), como poemas ineditos da edicion anterior de Xerais de 1987 e outros moitos que ate o de agora nunca sairon a luz, nunha coidadosa edicion preparada por Xavier Rodriguez Baixeras. Membro da xeracion de 1936, truncada pola guerra civil, a fonte mais autentica e profunda da lirica de Alvarez Blazquez e a poesia popular. Ainda que, como di Baixeras no estudo introdutorio, ''o primeiro que cabe destacar da sua poesia e a diversidade, pois toda ela obedece a duas actitudes moi diferentes; por unha banda, a adhesion a unha liña neopopular e de tradicion imaxinista, e, por outra, a dunha expresion intimista e, finalmente, social''. Tratase dunha voz que non se limita a acomodarse nun mesmo tipo de poema, senon que procura sempre unha maneira nova.

Diálogo de dúas voces en contraste, Vento de sal parte da procura da memoria íntima para se achegar, desde os instantes fundacionais do tempo pasado, ao presente dos acontecementos históricos colectivos. Xosé María Álvarez Cáccamo realiza o tránsito entre os textos de verbalización elíptica e crebada, en suxestión de ámbitos oníricos, e unha modulación de vontade épica, de proxección social e de denuncia. Unha nova inflexión da súa poética, que constata agora a imposibilidade de trazar a paisaxe da permanencia, co perenne contrapunto da transcendencia outorgada polos outros