Libros de Literatura en euskera, página 60 de 582

Euskal mitologian meteorologiarekin lotzen diren dibinitateek mendian daukate egoitza, haitzuloetan baina zerutikhurbil, atmosferan gertatzen baitira irudikatzen dituzten fenomenoak. Horrela, Anbotoko Anderaren tipoko goianderea,haren agerkera diren hegazti handiak (beleak, saiak), herensugea. Ortziegile desberdin horiek batasun bat osatzekonola uztartzen diren azaltzen du artikuluak, baita erakusten ere lurpekoak (Amalur...) baino areago airekoak direla,goikoak. Konjurua ere mendietan egiten zieten maizetan, haiek eraginiko ekaitza, euria zein idortea kontrolatzekoasmoan; helburu bera zuten tontorretako hainbat ermitetan eta gurutzetan egiten ziren ospakizunek.

Gizakiak gaur ez zukeen poesia asmatuko, idatzi zuen Paul Valéryk ohar batean. Azken tren motelean leihatilatik begira adierazpen bitxi hartaz hausnartzen du bidaiariak. Gure abiadura handiko trenen garaian oraindik posible dira paisaia eta begirada geldiak; idatz daiteke gaur poesia?Liburuaren bigarren atalean Veneziara egindako amodioranzko eta desamodioranzko bidaia oroitzen du bidaztiak, malenkoniaz baina ironiatsu, Mosku-Vladivostok tren transiberiarraren ibilbidea You Tuben dakusan bitartean. Erantzun dio olerki honek lehengo poemaren galderari?

Bi pasioren artean borrokan ari den neska da Ondina.Batetik Patric du, iaz ezagutu zuen kirolari ingeles bikaina,eta orain berriro itzuli dena Banyolasera, entrenatzera.Bestetik Jordi, bere oraingo mutil-lagun goxo eta lotsatia.Bihotzak ez dio garbi erakusten zer egin,eta mutilen artean ere odol usaina zabalduko da.Norekin geratuko da Ondina?Maitasun triangelua, minaz eta heriotzaz blaiturik.

Dotzena bat urtez Euskal Herritik kanpo ibili ondoren, izenik gabeko protagonistak erabaki du berriz itzultzea Harriaga bere sorterrira. Bake garaia hasia denez Euskal Herrian, espero du ahal bezain ongi berriz integratzen ahalko dela, ofizio aitorgaitza duen arren: Polizia Nazionaleko agentea da, eta lan egiten du Legez Kanpoko Immigrazio Errepresioaren zerbitzu batean. Burutzekoak dituen bi inkesten beharrendako, Senegalera eta ondotik Meaux hirira joanen da: hango herritarren bizitza partekatuko du, eta bidenabar hausnartuko nortasunaz eta elkar-bizitzaz.

"Hamzak, beraz, leherketa hura zuen jada buruan: izango ez zuen, bada, puntuari begira zegoela musika hura etorri bazitzaion, bamm-bamm-bamm. musika hura, bai, gorputzean ere sentitzen zuena, bere gorputza zuhaitz bat balitz bezala, zainak adartzat zituena eta bere bihotz hura fruitutzat; bihotz hura, soka bakarreko lautak bezala, bamm-bamm-bamm egiten zuena, sistoleak eta diastoleak bat eginik; musika hura, segundo gutiren buruan erabateko bakera eraman zuena: BAMMM!". Hari bi nobela bakar berean: batetik, Bereibarko familia bat (Gipuzkoa eta Bizkaia arteko alegiazko herria), bizibidez eskopeta-lantegi bat daukana; bestetik, Balad al Xams-eko (Ekialde Hurbileko balizko herrialdea) beste familia bat, gerra ahaztu baten ondorioak nozitu beharko dituena; modu paraleloan kontatzen zaizkigu batzuen nahiz besteen pozak eta nekeak, eguneroko kontu xeheak eta Historia markatzen duten gertakari handiak, XX. mendeko bigarren erdian hasi eta gaur arte. Hari biek, halabeharrez, bat egiten duten arte. Ez da ohikoa arma trafikoa gaitzat hartzea eleberri batean; irakurlearen gogo-bihotzak inarrosteko asmo osoz egin du Joan Mari Irigoienek, eta helburu horri begira erabili bere artearen tresna guztiak. Hiru ezaugarriok nabarmendu daitezke egilearen lanean: hizkuntzaren erabilera zaindu eta ederra, hainbat istorio sortu eta kateatzeko fabulazio-ahalmen itzela, eta gure gizarteko gai minberak ukitzeko kontzientzia etikoa.

Non dago aspaldi haragiztatu nahi (uste) izan genuen aitaren etxearen defendatzaile hura? Zertan dabil gaur? Etxearen jabea da edo errenta eramangaitza ordaintzen du? Kaleratu zuten hipoteka sinatu ezinda? Arima galdu zuen bere etsaiaren besoak moztu ondoren?Non daude etxe haren erasotzaileak? Bertan erasoka diraute edo lausotu dira? Etsai haiek etxeko mamuak ziren, benetako jabeak? Hipoteka sinatzera bortxatu zuten defendatzailea, geroago bere ametsetatik kanporatzeko?Etxea suntsitu edo bakarrik hura erostea zuten benetako nahia?Poema hauetan balizko erantzun banaka batzuk aurkituko ditugu, hurrenez hurren galdera gehiago baizik eragiten ez dituzten ikuspegiak.